(ITI DI MABAYAG, AR-ARASAAS METTEN TI MANGMANGEGMI ITI KAABAYMI A KUARTO. IDI AGANGAY, AGRANITRIT METTEN TI KAMA ITI AYAN DA MANNY KEN LANIE. KASLA KANTA NGA ADDA RITMO, TEMPO, NANGATO KEN NABABA A TONO. NO DADDUMA ADDA DI MAIGAWID, MAIP-IPIT NGA ANANGSAB, NAUNEG NGA ANGES KEN MATIPTIPED A WANAGWAG! ITI DI MABAYAG, NANGEGMIN TI AGKAKAMAKAM NGA ANGES A KAS MAN LA AGEN-ENSAYO A MAKILUMBA ITI 100-M DASH PARA ITI OLYMPICS!)
Damok pay la idi ti mapan agpasyar kenni Diana ket nakaad-adun ti request ni katugangak a babai. Abus man pay ta lumalamot ken gamrud, arabas pay! Ayna apo ta no koma la diak agar-arem idi ken baketko ket matibabko. Bungangera pay ngamin! Ken ne, numero uno a biangot aginggana ita! No koma la mabalin nga ikugtarko! Ayna pasubsobak la koma! Mabainak la ngamin ken katugangak a lalaki ta agsupadida iti ugali!
"Ana ti intugotmo a makan, barok? Mumalem ngaminen ket diak pay nagmeryenda. Uray koma met la pandesal a. Wenno mangtedka lattan ti igatang dita ta mangbaonak lattan ti mapan dita tiangge ni Ka Ikang. Dayta lang a ta nangina bassit ti lakona!"
Kinarawak ti bulsak. Ne ket tay met la pagpletek sa daytoy nabatin. Pordios! Agbasbasaak pay la ngamin idi ket awan met ti adu a kuartak! Tapno maka-first base-ak, inkidemkon a tay P50.00. Ana pay no di nagnagnaak a nagawid! Ayna letsem a baket, diak pay naikamang, namaysaannakon! Nagkakamakam ti tanabutobko.
Kanayon a kasdiay ti ar-aramiden ni katugangak no kasta a mapanak agpasyar. Idi la ngarud ta napasungbatko ni Diana, ad-addan nga ad-adu ti dawatenna. Rabakem ta ibagana pay a mangitugotak kadagitay bunga ti karabasa, tarong, kamatis, parya, sili (kumpleto a para pakbet). Dinamagna pay no adu ti tarakenmi a manok a native ket adda kunak a ket dimmawat pay! Pati panagikarkarison ni tatangko ti kayo nadakamatna ta uray ket bayadanna kano met. Inbagak ken tatang ke na-tenkyu a diay sangakarison a kayo.
Gapu ta madlawko nga abusoen la unay ni katugangak dayta nga aramidna, nagkiddawak met.
"Mabalin nga awisek toy balasangyo ‘diay balay? Ag-birthday ngamin ni adingko ket kayatko met isuna nga imbitaran. Adda paskenmi nga agrabrabii. Maturog to idiay balayen!"
"Mabalin latta, barok ngem sumurot daytoy adingna! Ammok aya no ana ti aramidem ita anakko! Danny, barok, inkanto kuyogen ni manangmo ta mapan kano makibirtdey. Agawidkayto met la a masapa ton bigat."
"Diak kayat, adda met papanko pakibirthdey-an, tay bestfriendko!"
"Saan ngarud a mabalin nga umay. Diak kayat!"
"Alan a nana uray ta umay met da Manny ken Lanie, ken dagitay dadduma a gagayyemmi. (Da Manny ken Lanie ket aggayyem da met. Isuda met ti paborito ni katugangak a friends ni Diana). Maturogda met diay balay!"
"Ala wen, basta umay da Manny ken Lanie! Laglagipem, barok, nadalus a palubosak ta anakko, ket dapat a nadalus met la nga agsubli!"
"Apo met ni nana, siak to pay. Ammok nga ilalaen ta anakyo. Dikayo madanagan."
Immay ngarud ni Diana diay balay. Alas 8:00 pay lang iti rabii, nalpasen ti pa-birthday! Nagbati met nga agpayso da Manny ken Lanie idiay balay! Gapu ta dua ti kuarto diay balaymi idiay ngato, isu ti nagturoganmi. Dua kami ken Manny idiay maysa a kuarto ket dua met da Diana ken Lanie idiay bangir a kuarto. Idiay baba met ti ayan ti pamilyak.
Adu nga istorya ti inobrami. Saankami a makaturog. Kinuna ni Manny nga agurayak biit ta adda ibagana ken Lanie. Iti di mabayag, immay ni Diana iti kuartok. Nagkaidda met da Manny ken Lanie idiay bangir a kuarto.
Kasla diak ammo ti ibagak idi ta umay makikaidda ni Diana kaniak. Kasla mabainak. Madlawko, kasla mabain met ni Diana. Nagsarsaritakami iti medyo nabayag. Napagsarsaritaanmi maipanggep ti panagraduarmi iti kolehiyo ta maysa la a bulanen ket agraduarkamin nga agpada.
Iti di mabayag, ar-arasaas metten ti mangmangegmi iti kaabaymi a kuarto. Idi agangay, agranitrit metten ti kama iti ayan da Manny ken Lanie. Kasla kanta nga adda tempo, ritmo, nangato ken nababa a tonona ti mangmangegmi. No dadduma, adda napigsa di maigawid nga anangsab, nauneg nga anges ken kasla matiptiped a wanagwag! Iti di mabayag, nangegmi ti agkakamakam nga anges a kas man la makilumlumba iti 100-m dash!
Alusiisennak metten. Kuti met a kuti ni Diana. Diak metten maigawid ti riknak. Mabainak koma ngem kas met la diakon kabaelan ti adda a maririknak! Awan sinsarita, nagkarayam dagiti imak. Nariknak met nga awan ti panagkedked ni Diana. Nagranitrit met ti katre! Napaikkis ni Diana! Naspak ti rayaraya! Naabrotkon! Naabrotkon! Inabakkon ni katugangak! Diak ammo no namin-ano idi a naulit ti napasamak ta tunggal agranitrit ti kama da Manny ken Lanie, ikumpasmi met ken Diana. Napintas la unay ti panagdanggay dagiti ritmo ti ranitrit!
Kabigatanna, napankon intulod ni Diana. Diak idi maiperreng dagiti matak kenni katugangak. Agnernerbiosak.
"Sumrekka a barok. Ana ti intugotmo?"
"A-e kua nana, a-awan."
"Ne ket awan la nabatbati diay birthdaymon? Uray koma met la kukod a wenno lalat!"
"Ton maminsan, nana."
"Ton maminsan?. Laglagipem dayta. Isuratko ditoy kalendaryo! Ala sumrekka ngaruden! Agpagatangka ngarud uray biskuit ditan a!"
Ayna apo aya. No koma la mabalin a pasubsobak daytoy a baket! Ngem ala, agan-anusak pay laeng. Uray ta nasubbotko met idi rabiin!
Napalabas ti makabulan, kuna ni Diana a saan kano metten a madatngan!
Nagdanagak ta sigurado kano a malmaloen ni nanangna no maammuanna ti pudno.
Nagtulaganmi ngarud nga agkasarkamin iti mabiit. Awan babawik iti napasamak, ngem ni Diana kasta unay ti danagna! Kasano ngaruden ket adu met ngarud ti dawdawaten ti babai-an no kasta a mangul-uli ti lalakian! Awan met la ngarud ti uray ni singko a naiduldulinmi ta pinagbasak ngarud!
Nupay mabutengak koma a mangipudno kada tatang, awan ti pagpiliak. Ana pay, napankamin nangalualod a kunada ta San Nicolasen a!
"Mano met a kadisso ti maikarim barok? Mano met ti iggemmo ita a kuarta? Adda karisonmo? Dagitay alahas? Para trahe-de-boda? Bado ti abay?"
" Awan a nana ta ammoyo met a karadraduarmi iti kolehiyo."
"No awan dagita ket awan ngarud kasar a mapasamak!"
"No isu't kunayo a ket awan mabalinmi!"
"Awan laengen? Uray ana? Ne ket kasla dawatem met latta ta anakmin?"
"Awan a talaga, nana."
"Agawidkayo ngaruden! Litsi! umaykayo mangas-asawa nga ima-ima? Ana ngarud to ti ipakanmo ita anakko? Ta duggongmo?"
Nagsangit ni Diana. Dina pay siguro inpudno a masikog isuna. Naasianak. Siniimmi met ti panawen. Kadandanonmi payla idiay balaymi, adda metten a simmaruno da katugangak. Kasla agkukurrot a manok ti langa ni katugangak a babai. Isuda met ti umay mangas-asawan. Ikamatda ta anakdan. Uray kano hues lattan. Uray kano awan padayan. Ti nasken ket agkasarkami kanon. Nabaliktad ti pasamak!
Napasamak ti kasar iti hues. Ti pagdaksanna, idiay balayda katugangak ti kayatda a pagyananmi iti umuna a bulan. Ala wen kunak lattan a!
Damo a rabii. Nagiddakami iti kuartoda katugangak. Immakarda ti kuarto ta napinpintas kano la bassit daytoy kuartoda a pagiddaanmi tapno awan kano ti makunkunak. Naulimek ti aglawlaw. Dagiti laeng dandani di mangeg nga arasaas ken maip-ipit nga areng-eng ti adda! Kasano a di maip-ipit ti areng-eng ket kaabaymi ta kuarto ni katugangak! Plywood la ti baetna. Kurtina la ti rikep ta ridaw ti kuarto! Ayna apo. Diak maiconcentrate! Diak maipeksa! Diak pay maipigsa! Nakalinlinay a panagragsak!
Addakam ngatan iti katengngaan ti biahe idi aguni ni katugangak!
"Annakko, alaek man la tay arinola dita a ket diak met naiyakar itayen. Ala no nakaturogkayon, umayko latta alaenen! "
"Ayna! Sinalbag a baket!" Indayamudomko iti unegko. Ana pay no di kasla kan pay idi matmaturogkamin uray saan. Kinapudnona ket awan a pulos ti pagan-anaymi iti dayta a gundaway!
Simrek ngarud ni katugangak. Nagdayamudom. "Apaunay ket dagitoy nga ubbingen ta dida pay ammo nga iplastar ta ulesda ket naglamiis. Lamiisen dagita dapanda a numona ket dida pay nagpajama! Di ngata aya ammo daytoy manugangko a lalamiisen toy balasangko."
Ammok a lalamiisen ni baketko ken kanayon a nakapajama no maturog. Isu kano ti nairuam kenkuana. Ngem nakapajama koma ngarud ita ket kaapura ti panaglangoymi. Di pay ket marigatanen a sumunson a mangsuba iti napigsa nga agos nakapajama. Ngem ne madanaganak amangan ta guyuden ni katugangak ti ules ket iplastarna. Ket husto ti nagpingki iti panunotko. Addaytan ti ima ni katugangak. Iniggamannan ti murdong ti ules. Guyodennan! Ginuyodnan! Daytan! Lining-etak a nalamiis ti tiempo! Ayna nagbainen! Nagbainen Apo! Naimbag laengen ta naigawidko ti ules. Naibaba laeng agingga iti siketko! Naigawidko! Dandanin nalukaisan ti nakatudo a palimedko!
Nagdayamudom manen ni katugangak. "Dikay met ngamin agun-uni ita. Ammok ngarud a siririing kayo! Ammok ngarud a kua.....Litsi. Sarsardam pay la ngamin! Dikay ket la makauray a makaturog datao sakay agkua....Basta awan nakitak!"
Kadagita a gundaway, naganninek iti panunotko di planomi a mapan ag-honeymoon diay Baguio. Bulodenmi tay van tay mistro nga uliteg ni baketko. Napintas ti dalan manipud Ilocos Norte agingga iti katengngaan ti puon ti sang-atan nga agpa-Baguio. Iti sang-atan adda dagiti paset ti dalan a nagreggaay ket saan pay a naikkat amin dagiti daga ken pitak. Nupay kasta, mabalin met latta nga ituloy ti biahe. Ngem ne kumanalpaak ti pilaw a madalanan dagiti pilid. Agwarasiwis pay dagiti pitak. Pasaray mailumlom ti ligay ket narigat nga makarukuas ta sumurot met ti napigket a daga no kasta nga ibuslonko ti gasolina. Iti likud, adda met ni katugangak a kasta unay ti tanabutobna. Tunggal aglippaak ti ligay, apputenna dagiti lapayagna. Kasla kano mapleng a dina maawatan ti uni a parnuayen ti panaglippak ken pannakasulnot ti mailumlom a ligay! Nakamurareg pay ta kasla kano dina kayat a makita ti napitak a dalan. Nagtultuloy latta ti adayo a panunotko.
Naisikil ni baketko ti rusokko ket bigla a nalagipko nga addaak gayam iti pudpudno a biahe a diak pay nalpas. Intuloymi ngarud ti naputed a pudpudno a biahe. Ngem nasidap nga adda tultulengna dagiti lapayag ni katugangak. Ammok lattan nga inngatona ti ulona, inpidegna dagiti lapayagna iti plywood a division ti nagbaetan ti kuartomi. Malagipna ngata met a idi kaal-alseman ken kagatgatelanna pay lang!
"Ne, ania aya dayta kankanenyo annakko? Nagimas siguro ta sumanapsap kay pay. Agpadawat kayo man met...," inyumbi ni katugangak.
"Tupig ken baduya nanang, ngem awanen," insungbat ni baketko.
Iti saan a nagbayag ket naungpot met laengen ti pudno a biahe. Bigla a nasukto ti kambio. 'Plok', natinggaw ti pannakasuktona.
"Ne, adda pay inumenyo a Pipsi.' Diyo pay ammo nga in-inayaden a lukatan, litsi." indayamudom ni katugangak.
MAYSA nga aldaw,inbaga ni katugangak a mapanda aglaba dita amianan ti ili ti San Nicolas ta nagadu ti naurnong a murengda karaman dagitay badomi. Nairana nga agsikkil tay siket ni katugangak a lalaki. Kapilitan a siak ti nagdrive tay karag-karag a tricycle. Inbaga ni katugangak a tulongak kano nga agigelgel ngem ditana. Inpambarko nga innak agpasada tapno adda igatangko ti merienda ken pangaldawna. Subliak to lattan inton namnamaek a malpasna ti aglaba. Gapu ta mayat ti annayas ti pasada, diak napupuotan a tallo oras gayamen ti napalabas!
Ag-ala una idin ta innak yawid ni katugangak! Sumungsungadak pay kasta unay a tanabutobnan! "Apaunay ti bayagmon! Patayem met datao ti bisin! Adda ginatangmo a makan dita?"
"Awan, nana. Naenjoyak met ti nagpasadan ta adu ngamin ti pasaheros." Gapu iti ganganatko, nalipatak metten ti gimmatang ti meryenda ni katugangak. Diak met malagip itayen a nabisinan isuna ta diak met mabisin gapu ta napanak met nagkaldo ti karne’t kalding ken nanganak pay ti innapuy ta nagimas pay ngamin tay pinapaitan! Nagburkirad ketdi a husto toy pusegko!
Iti dalanmi nga agawid, tanabutob a tanabutob ni katugangak. Gapu ta masuronak ingulpik a pinataray tay tricycle sako inpreno ta adda met agob-overtake a bus a masabatmi. Kasta unay ti riyaw ni katugangak ta nagdugol diay mugingna a naitibab iti sarming ti tricycle! Rabakem ta kasla napan nakirinnupak diay MGM ta Las Vegas ti kamuor diay mugingna! Medyo nagduling pay ket ti kitanan. Maysa pay, naiburais pay dagiti linabaanna!
Inagawaanna a pinidut dagitay naiwara a linabaanna a kabulon ti adu a sao-sao.
"Agsublita diay karayan ta inta met la balnawan dagiti linabaan. Apaunay ka ketdin. Tarantado ka la unay nga agmanmaneho. Kayatnak sa met ngamin a patayen. Ayna uray kastoyak a sao-sao ket adu pay la ti maaramidko. Apay ti kunam didakto kasapulan no aganak ta asawam!"
Awan sinsao-sinsarita. Nagsublikami diay karayan. Timmulongak a nagigelgel. Idi malpas agawidkam koman ngem adda nakita ni katugangak a pajama a nakadisso iti igid ti karayan. Kabarbaro pay laeng. Pinidutna.
"Ne apay nga alaenyo dayta nana ket baka agsubli diay akinkukua?"
"Apay koma ket a diak alaenen ket ne nagpintas. Kabarbaro pay. No ngay adda makakita a sabalin di pay ket isu ti agbuenasen! Kukuak daytoyen napia la sukat ti bannog ken bisinko a nagsubli ditoy. Talaga a para kaniak daytoy!"
Karabiyanna, nakitak metten a suot-suot ni katugangak tay pajama. Napintas met nga agpayso. Bagayna!
Kabigatanna, makitak a kasta unay ti kanuskos ni katugangak iti luppo, gurong, patong karaman sa pay ket ti sellangnan! Sumaruno a bigat, ne ket nagadu met ti nagtubo a budo-budonan. Ne ket agtitimbukel metten! Ana daytan? KURAD?!!!!!!!!!!!! Ayna apo, mangaasika! Ay maariekak ken katugangakon. Agawidak la ketdi diay balaymin! Yawidko ni baketkon. Apay koma ketdi a diak agawiden ket no ngarud met mairaman ta sellangko nga agkuraden!
Napalabas ti dua a tawen,adda manen sabali a naaramid ni katugangak kaniak! Nasurok metten a maysa ti tawen ni Juniorko! Kaalikutegna. Paggugustona tay ay-ayam a kabkabalio. Ta uray no kasta unay ti bannogko no sumangpetak nga aggapu diay pagobraak ket ipapilitna latta nga agkabkabaliokami ket siak ti pagbalinenna a kabalyo! Uray no rabrabii no makalagip pagkabalyoannak. Magustuanna pay ket a baot-baoten toy patongko no kasta a nakasakay.
Iti naminsan a rabii, nalagipko met a siak ti agkabalyo! Panpanurnorekon ti katengngaan ti dalan nga agturong iti maysa a paraiso! Nakaan-annayas ti taray ti kabaliok. No biglaek a yagyagan pasaray makigtot ket agbuatit ngem napintas latta ti tarayna. Idi kuan nakapuot ni Junior. "Papa bayo-bayo man. Sakay-bayo!" Napan a sigud iti likudko. Ti ammona talaga nga agay-ayamak nga ti kabkabalio. Wen madama a talaga ti panagkabalyok!
"Sige bilis bayo bilis bayo-bayo!"
Idi diak maigawiden, bigla a nagsikkil dagiti sakak. Saan ngarud a napintas ti pannakagkumpas ti ritmo ti biahek ken ti biahe ni Juniorko. Diak napakpakadaan, natnag ni junior! ‘PAK. BLAGGG!’ Rungaab a dagus. Ikkis a kasta unay! Nabuak ni katugangak!
"Ana't kinua ta apokokon! Kitaenyo met a nasayaat a!"
Kunam pay nagtaray a dagus ni katugangak deretso ditoy kuarto. Pinasgedna a dagus ti silaw! Timmakderak met a dagus a sitatakder pay toy maysa a juniorko. Kasta unay ti panangitudo toy maysa a juniorko ken katugangak! Anian a bainko! Apaunayen! Marunawak ti bain nupay saan a mabain daytoy maysa a juniorko ta kasta met unay ti rungsotna! Kasla ibagbagana kenni katugangak, “Pumanawka man pay la ditoy! Biangot a baket! Isturbo! Puor ti kararuak!”
Kunam pay nagtaray a dagus ni katugangak deretso ditoy kuarto. Pinasgedna a dagus ti silaw! Timmakderak met a dagus a sitatakder pay toy maysa a juniorko. Kasta unay ti panangitudo toy maysa a juniorko ken katugangak! Anian a bainko! Apaunayen! Marunawak ti bain nupay saan a mabain daytoy maysa a juniorko ta kasta met unay ti rungsotna! Kasla ibagbagana kenni katugangak, “Pumanawka man pay la ditoy! Biangot a baket! Isturbo! Puor ti kararuak!”
Manipud idin diakon kinayat pay ti naturog iti bwisit a kuarto ni katugangak! Nabayag ngarud a dikam napan diay balay da katugangak. Kasta unay kano ti lidayna. Mail-iliw kano unayen kadakami. Ti pay dakesna, limmalo kano tay kuradna!
